Nejad Ebrahimi A. An Investigation of the Architecture of Goy Masjid (Blue Mosque) of Tabriz to Match it up with the Accomplished Restorations. JORS 2024; 1 (1) :24-33
URL:
http://jors-sj.com/article-1-23-fa.html
1- استاد دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
2- استاد دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران،
چکیده: (2636 مشاهده)
گوی مچید (مسجد کبود) تبریز به عنوان تنها بنای معماری باقیمانده از ارسن مظفریۀ دورۀ ترکمانان قرهقویونلو، ویژگیهای معماری خاصی دارد و در مطالعۀ تاریخ معماری برای شناخت معماری مساجد ایرانی از اهمیت ویژهای برخوردار است. دیدگاههای متفاوتی به لحاظ تفاوت در فرم معماری و خاستگاه طرح آن ارائه شده و به الگوبرداری از معماری مناطق دیگر تأکید شده است. شناخت ما از معماری بنای اولیه فقط از طریق اسناد تاریخی است چراکه در طول تاریخ عواملی طبیعی و انسانی به کالبد معماری آن آسیبهای جدی وارد کرده بود و بنای امروزی حاصل عملیات حفاظتی و مرمتی در طول پنجاه سال گذشته است. بدین منظور سؤالات پژوهش چنین طرح شده است: چه ارتباطی بین فرم و پلان گوی مچید با مساجد ایرانی وجود دارد؟ و روند شکلگیری و انجام عملیاتهای مرمتی گوی مچید چیست؟ هدف از این پژوهش ارائۀ دیدگاههایی در رابطه با خاستگاه معماری گوی مچید و تحلیل و بررسی الگویی از معماری مساجد ایرانی، چهارایوان در پلان مسجد است، که به چگونگی بهرهبرداری و نمود آن در فرم گوی مچید دست یابیم و همچنین با توجه به ویژگیهای بیانشده در اسناد تاریخی روند عملیات مرمتی صورتگرفته با آن ارائه شود. روش تحقیق مورد استفاده روش توصیفی - تحلیلی بود و با مطالعۀ اسناد، مدارک، تصاویر و یاداشتهای باقیمانده از گذشته و مرمتگران آن در کنار بازدیدها و برداشتهای میدانی بوده است. نتایج تحقیق نشان داد که علیرغم تلاشهای انجامیافته توسط برخی از پژوهشگران نسبت به انتساب اقتباس ایدۀ اولیۀ معماری این مسجد به دیگر فرهنگ ها، فرم و پلان گوی مچید خاستگاهی ایرانی دارد، که به گونهای متفاوت الگوی مساجد ایرانی چهار ایوان در آن ارائه شده است. در تعمیرات و مرمتهای انجام شده به منظور حفاظت و نگهداری از گوی مچید عملیات در بخش تزیینات بنا ظاهراً همسو با مبانی به جلو رفته است ولی عدم پیروی از مبانی نظری یکسان، وجود تشتت آرا در مرمتها دیده میشود. در بخش مرمت معماری، هندسه و تناسبات ویژگیهای ساختار اولیۀ بنا رعایت نشده است و هیچ توجه و مطالعهای برای آن در نظر مرمتگران نبوده است.
نوع مقاله:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي دریافت: 1402/10/19 | پذیرش: 1402/10/1 | انتشار: 1402/10/1