دلارام سبک رو*1 
، سپیده خضری2 ، زهرا رمضانی3 ، زهرا برزوئیان4 ، فاطمه صفری سفیدمزگی5
، سپیده خضری2 ، زهرا رمضانی3 ، زهرا برزوئیان4 ، فاطمه صفری سفیدمزگی5
1- دپارتمان معماری منظر، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.، delaram.sabokro@ut.ac.ir
2- دپارتمان معماری منظر، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.، sepideh.khezri@ut.ac.ir
3- دپارتمان معماری منظر، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.، zahra.ramezani@ut.ac.ir
4- دپارتمان معماری منظر، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.، zahra.borzooeian@ut.ac.ir
5- دپارتمان معماری منظر، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.، bitasafaro0007666@gmail.com
2- دپارتمان معماری منظر، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.، sepideh.khezri@ut.ac.ir
3- دپارتمان معماری منظر، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.، zahra.ramezani@ut.ac.ir
4- دپارتمان معماری منظر، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.، zahra.borzooeian@ut.ac.ir
5- دپارتمان معماری منظر، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.، bitasafaro0007666@gmail.com
چکیده: (27 مشاهده)
آب، به‌عنوان اساسی‌ترین نیاز بشری و عنصر حیاتی زندگی، همواره نخستین دغدغه انسان در ایجاد سکونتگاه‌های دائم یا موقت بوده است. شبکه‌های آبرسانی نیز از نخستین زیرساخت‌های شهری محسوب می‌شوند که نقشی اساسی در انتقال حیات به محیط‌های انسانی ایفا کرده‌اند. زیرساخت‌های آبی سنتی در شهرهای تاریخی ایران، فراتر از نقش عملکردی در تأمین آب، در شکل‌دهی به ساختار فضایی، تقویت هویت مکانی و تسهیل تعاملات اجتماعی مؤثر بوده‌اند. با این‌حال، در جریان تحولات کالبدی معاصر و گسست از بسترهای بومی، نقش این نظام‌ها به حاشیه رفته است. این پژوهش با تمرکز بر بازشناسی ظرفیت‌های کالبدی، کارکردی و معنایی زیرساخت‌های آبی سنتی، به بررسی جایگاه این زیرساخت‌ها به‌عنوان عناصر هویت‌بخش در سازمان فضایی شهر پرداخته و از طریق تحلیل تطبیقی دو نمونه برجسته، قمش‌های دزفول و مادی‌های اصفهان، تلاش دارد اهمیت آن‌ها را تقویت توسعه مکان‌محور شهری تبیین نماید. رویکرد این نوشتار کیفی بوده، پژوهش از طریق تحلیل مضمون داده‌های میدانی و اسنادی، سه بُعد کالبدی، کارکردی و معنایی را بررسی کرده و یک مدل مفهومی برای تبیین پیوند میان زیرساخت‌های بومی و توسعه شهری ارائه می‌دهد. نمونه‌های مورد مطالعه شامل قمش‌های زیرزمینی دزفول و مادی‌های سطحی اصفهان است که در چهار مرحله شامل استخراج مؤلفه‌های نظری، تحلیل منابع تاریخی، مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ساکنان و متخصصان و مشاهدات میدانی مورد بررسی تطبیقی قرار گرفته‌اند. در این راستا، یافته‌ها نشان می‌دهد که علیرغم تفاوت‌های کالبدی ناشی از شرایط اقلیمی، هر دو نظام زیرساختی به عنوان ساختارهایی چندمنظوره در سازمان‌یابی فضا، تولید معنا و حافظه جمعی نقش‌آفرین بوده‌اند. پژوهش بر این نکته تأکید دارد که بازآفرینی خلاقانه این زیرساخت‌ها می‌تواند نه‌تنها در تاب‌آوری اقلیمی و مدیریت پایدار منابع آب مؤثر باشد، بلکه بستر مناسبی برای تقویت حس مکان، انسجام اجتماعی و توسعه پایدار شهری فراهم آورد.
شماره‌ی مقاله: 4
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |