چکیده: (26 مشاهده)
میراث فرهنگی به‌عنوان یکی از عناصر هویت‌ساز و هویت‌بخش جوامع شناخته می‌شود. در طول قرن گذشته و دوران معاصر، نظریه‌پردازی درباره میراث فرهنگی دچار تحولات چشمگیری شده و الزامات و ابزارهای حفاظت نیز بر اساس این تغییرات دگرگون شده‌اند. در گذشته، میراث فرهنگی غالباً به جنبه‌های فیزیکی یا کالبدی خلاصه می‌شد (برای نمونه یک بنا یا اثر معماری)، اما امروزه ابعاد غیرملموس آن همچون سنت‌ها، آیین‌ها، معناها و بافت‌های اجتماعی نیز به رسمیت شناخته شده‌اند. در طول عمر نظریه‌های مرتبط با حفاظت میراث فرهنگی، چه در بُعد ملموس و چه در بُعد غیرملموس، همواره چالش‌های جدی وجود داشته است. در مقاطعی، میراث فرهنگی به‌عنوان عاملی بازدارنده در مسیر توسعه‌های شهری و فنی تلقی می‌شد، و همین دیدگاه‌ها گاه آن را در معرض خطر قرار می‌داد. جریان‌ها و چالش‌های مرتبط را می‌توان در دو دسته‌ی چالش‌های سنتی و چالش‌های نوظهور بررسی کرد. از جمله چالش‌های سنتی می‌توان به تخریب ناشی از سودجویی، جنگ و خشونت، بلایای طبیعی همچون سیل و آتش‌سوزی و نیز مدیریت ناکارآمد اشاره کرد. در مواردی، سودجویی برخی افراد که با هدف فروش بخش‌هایی از آثار یا تزئینات تاریخی اقدام می‌کردند، موجب تخریب آثار می‌شد. همچنین توسعه‌های شهری بدون ضابطه و در مواردی جنگ‌ها و حملات نظامی، به ویرانی میراث فرهنگی منجر شده است. مسجد جامع اصفهان، قلعه شوش و خانه تاریخی صدقیانی تبریز نمونه‌هایی از آثاری‌اند که در جریان جنگ ایران و عراق آسیب جدی دیدند. البته این پدیده جهانی است و محدود به ایران نمی‌شود. اما در خصوص چالش‌های نوظهور باید به فشار روزافزونی که توسعه شهری بر آثار تاریخی و فرهنگی وارد می‌کند اشاره کرد: گسترش شهرها و ساخت‌وسازهایی که بدون توجه به بافت تاریخی انجام می‌شوند، تغییرات اقلیمی و محیطی شامل افزایش خشکسالی، سیلاب‌ها، فرسایش و تغییر سطح آب دریاها، همگی میراث فرهنگی را به مخاطره انداخته‌اند. افزایش حضور گردشگران، تردد خودروهای سنگین، و بهره‌برداری اقتصادی بیش از ظرفیت بناهای تاریخی نیز موجب فشارهای فیزیکی و معنایی بر این آثار شده است؛ آثاری که اساساً برای استفاده محدود طراحی شده بودند. افزون بر این، مدیریت غیرتخصصی و دخالت‌های سیاسی با اهداف غیر‌فرهنگی از دیگر تهدیداتی‌اند که میراث فرهنگی را در معرض تخریب قرار داده‌اند.
شماره‌ی مقاله: 1
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |