ناهید طهماسبی بلداجی، دکتر فاطمه مهدیزاده سراج، نواب نورعلیوند، دوره ۲، شماره ۳ - ( ۸-۱۴۰۳ )
چکیده
پیش از آنکه در جوامع بین‌المللی صحبتی از مبانی توسعۀ پایدار به‌میان آید، معماری ایران به‌صورت نهادینه ویژگی‌‌های آن را در خود داشته است، از فنون ساخت‌گرفته تا احترامی که به طبیعت در مکان‌‌یابی شهرها و همچنین توسعه در ساخت‌و‌ساز قائل بوده‌‌اند. هدف اصلی این مقاله، پی‌بردن به رویکرد توسعۀ پایدار نهفته در گسترش مجموعههای تاریخی ایران است. مجموعۀ تاریخی شاه نعمتالله ولی در باغ‌‌شهر ماهان نشانی از دوران شکوفایی عرفان تصوف در منطقۀ کرمان در قرن هشتم تا قرن سیزدهم (ه.ش) است. در این پژوهش به بررسی برخی ازمسائل از قلم‌افتاده در ارتباط با گسترش تدریجی بنا با مطرح‌کردن دو سوال که ۱-گسترش مجموعه منطبق با کاربری در هر دوره شامل چه مراحلی است؟ ۲- ویژگی‌‌های پایداری در توسعۀ این مجموعه چگونه نمود پیدا کرده است؟ پرداخته شده است. یافته‌‌ها که حاصل مطالعۀ منابع تاریخی، بررسی کتیبه‌‌ها و تزئینات و دیدگاه حاکمین با رویکرد توصیفی- تحلیلی هر دوره در مجموعه هستند، نشان می‌‌دهد که نخستین هستۀ آرامگاه شاه نعمتالله ولی، چندی پس از وفات وی به‌عنوان یک برج مقبرۀ منفرد در جوار خانقاه آن درویش، عمارت شد. به‌‌دلایل گوناگون این بنا و شخص مدفون در آن طی اعصار مختلف موردتوجه شاهان و برخی کشورهای همسایه و حکام محلی و مردم قرار گرفت. از نتایج این امر توسعه و گسترش پایدار بنا با درنظر‌گرفتن باغ‌شهری‌بودن و احترام به مسائل زیست‌محیطی، اقتصاد و بافت اجتماعی، حفاظت و تعمیر پیوسته آن بنا است که باعث شده تا امروز بتوانیم شاهد مجموعۀ معماری بی‌‌نظیری باشیم. این پژوهش به بررسی گسترش بنا از دوران حیات شاه نعمتالله ولی (قرن ۸ و۹ هجری قمری) تا اواخر دورۀ قاجار پرداخته و همچنین تحولات انجام‌شده در بنا تا به امروز را دنبال می‌‌کند.
