انواع مقالات علمی
مطابق آیین‌نامۀ نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مورخ ۱۳۹۸/۰۲/۰۲، انواع مقالات علمی شامل موارد ذیل می‌باشد:
۱. مقالات مسئله‌محور: این مقالات حول محور حل مسئله بوده و شامل سه نوع: پژوهشی، مروری و مطالعۀ موردی هستند.
۱-۱. مقالۀ مروری (Review Article): ویژگی اصلی این مقالات مرور، قیاس و تحلیل ادبیات موضوعی خاص با تأکید بر یک مسئله است که به شناخت روابط، تناقضات و ناسازگاری‌ها (در آن موضوع) کمک کرده و وضعیت فعلی و پیشرفت پژوهش در روشن شدن آن مسئله را نشان می‌دهد. در این نوع مقالات تأکید بر یک مسئله در ادبیات موضوع و یافته‌های پیشین است و این مقالات نیازمند تسلط کافی پژوهشگر به پیشینۀ موضوع پژوهش است. هدف از نوشتن مقالۀ مروری تنها اطلاع‌رسانی و گردآوری مطالب نیست بلکه ارزشیابی و تفسیر نیز هست و باید نظر نویسنده را دربارۀ موضوع دربر گرفته باشد. مقالاتی که صرفاً گردآوری و تکرار قول دیگران باشند، مروری تلقی نمی‌شوند.
انواع مقالات مروری
۱-۱-۱. مرور نظام‌مند (Systematic review): مرور مدون یا نظام‌مند،بازنگری علمی پژوهش‌های موجود است و با به‌کارگیری روشی معین، منظم، واضح و رده‌بندی‌شده نوشته می‌شود. هدف از مرور مدون، فراهم‌آوردن پاسخ شفاف و روشن به یک پرسش علمی است؛ یعنی در این نوع مرور، سؤال تعریف‌شده و خاص است. برای رسیدن به این هدف تلاش می‌شود تمام پژوهش‌های موجود راجع به موضوع پرسش شناسایی شده و از نظر کیفیت متدولوژی و براساس روش‌های استاندارد ارزیابی شوند. سپس یافته‌های پژوهش‌های قابل‌قبول جمع‌بندی شده، نتیجۀ نهایی استخراج شده و به‌صورت خلاصه برای خوانندگان آورده می‌شود. جستجوی مطالعات مربوط به سؤال پژوهش، سنجش کیفیت مطالعات، استخراج نتایج و آماده‌سازی اطلاعات برای متاآنالیز مراحل یک مرور نظام‌مند هستند.
۲-۱-۱. متاآنالیز یا فراتحلیل (Meta-analysis): در زیرمجموعۀ مطالعات نظام‌مند قرار می‌گیرد و عبارت است از به‌کارگیری روش‌های آماری خاص برای خلاصه‌کردن نتایج مطالعات مستقل برای یافتن دقیق‌ترین شکل ارتباط بین متغیرهای موردبررسی. برای نگارش یک مقالۀ متاآنالیز حداقل شش مرحلۀ: تعریف دقیق سؤال، انتخاب اولیۀ مقالات در قالب یک بررسی ساختاریافتۀ اولیه، بررسی اعتبار علمی مقالات، استخراج اطلاعات، تحلیل آماری و ارائۀ آن و تفسیر و بحث و نتایج نیاز است.
۳-۱-۱. مرور روایی/نقلی (Narrative review): در مواردی که شواهد و داده‌های چندانی در دسترس نیست، مرور نقلی ارزشمند خواهد بود. در این نوع مرور، سؤال گسترۀ بزرگی دارد. استخراج داده‌ها روش خاصی ندارد و صرفاً مطالعۀ مقاله و استفهام است (با سنجش براساس معیارهای شناخته‌شده و رایج علمی، امکان خطا و تورش در این نوع از مقالات زیاد است). مرور سیستماتیک به سؤالات دقیق ازپیش‌معلوم پاسخ می‌دهد، ولی مرور نقلی به محدودۀ وسیعی از نکات مربوط به یک عنوان می‌پردازد. لازم به ذکر است این نوع مقالات مروری نیز نباید به هیچ‌وجه جنبۀ گردآوری داشته باشند.
- اندازه: تعداد کلمات با احتساب جداول و منابع حدود ۶۰۰۰ ، تعداد صفحات حداکثر ۱۰
- ساختار
- چکیده (Abstract): حداکثر ۳۰۰ کلمه که شامل شرح مسئله، روش تحقیق ( نحوۀ انتخاب مقالات و روش یافتن آنها، تعداد آنها و ...)، خلاصۀ یافته‌های پژوهش و نتایج باشد.
- کلمات کلیدی (Keywords): ۴ تا ۶
- مقدمه (Introduction): این بخش زمینه‌چینی برای توجیه اهمیت و ضرورت مسئله است. مقدمۀ مقاله مروری باید توضیحی مختصر دربارۀ موضوع موردبررسی، اهمیت و ضرورت موضوع و خلاصه‌ای از الگوی طبقه‌بندی ارائه‌شده در مقاله را ارائه کند.
- سؤال یا فرضیۀ معین (Question or Hypothesis): سؤال یا فرضیۀ یک مقالۀ مروری باید حاصل مطالعۀ دقیق مقالات پیشین بوده و شکاف موجود در آنها را بررسی نماید.
- روش تحقیق (Research method): در روش تحقیق نوع مقالۀ مروری، توضیح نحوۀ انتخاب مقالات، نحوۀ جستجوی آنها، تعداد مقالات استفاده‌شده و نحوۀ آنالیز آنها براساس نوع مقالۀ مروری باید به‌طور کامل شرح داده شود.
- بدنۀ مقاله (Article Structure): این بخش شامل مبانی نظری، بحث و تحلیل و دستاوردها و یافته‌هاست که از نظمی منطقی پیروی می‌کنند. مبانی نظری (Theoretical Foundations) شامل مرور و تشریح یافته‌ها و دستاوردهای پژوهش‌های پیشین براساس یک منطق مشخص است. مبانی نظری در مقالات مروری، همانند پیشینۀ پژوهش در مقالات پژوهشی است ولی بسیار جامع‌تر و مفصل‌تر. بحث و تحلیل (Discussion)، خلاصه، تفسیر و بحث دربارۀ نتایج تحقیق است و نتایج پژوهش حاضر را با نتایج پژوهش‌های پیشین به قیاس و بحث می‌گذارد (یافته‌ها می‌توانند در این بخش نیز بیان شوند). دستاوردها و یافته‌ها (Results/ Findings) یافته‌های پژوهش را گزارش می‌دهند و آنها را تجزیه‌وتحلیل می‌کنند.
- نتیجه‌گیری (Conclusion): نتیجۀ کلی پژوهش و پاسخ به سؤالات پژوهش است و زمینه را برای پژوهش‌های آتی مشخص می‌کند. نتیجه در این نوع مقالات کمّی نیست بلکه این مقالات به‌دنبال یک نتیجۀ کیفی حاصل از نتایج کمّی هستند. در نتیجه‌گیری ارجاع به منبع مجاز نبوده و تحلیل‌های نویسنده/ نویسندگان بیان می‌شود.
- فهرست منابع (Reference list): مشخصات کتابشناختی کلیۀ منابع مورداستفاده در مقاله (فارسی و انگلیسی) به‌طور کامل و طبق دستورالعمل نشریه در این بخش تنظیم شوند. از ذکر منابعی که در متن به آنها ارجاع نشده، پرهیز شود.
۲-۱. مقالۀ پژوهشی (Research/ Original Paper): ویژگی اصلی این مقالات طرح مسئلۀ نو یا نگاه نو به یک مسئلۀ قدیم و اصالت و بداعت است.
- اندازه: تعداد کلمات با احتساب جداول و منابع حدود ۴۰۰۰ ، تعداد صفحات حداکثر ۸
- ساختار
- چکیده (Abstract): حداکثر ۳۰۰ کلمه که شامل عناوین شرح مسئله، سؤال و فرضیه، روش تحقیق، خلاصۀ یافته‌ها و بیان نتیجه باشد.
- کلمات کلیدی (Keywords): ۴ تا ۶ کلمه
- مقدمه (Introduction): این بخش زمینه‌چینی برای توجیه اهمیت و ضرورت مسئله است. بسط بیان مسئله و اهداف نیز در این بخش صورت می‌گیرد. مقدمه نشان‌دهندۀ آن است که در ادامه، چه در انتظار خواننده است.
- پیشینۀ پژوهش (Research background/ Literature review): یک طرح کلی از مهم‌ترین مطالعاتی که تاکنون ارائه شده‌اند را بیان می‌کند و در نهایت وجه بدیع مقاله تشریح می‌شود. این بخش بازتاب هدف مقاله بوده و ارتباط آثار بررسی‌شده با مقاله را توضیح می‌دهد. پیشینه بیانگر اشراف نویسنده به موضوع پژوهش بوده و بهتر است با نگاه انتقادی نوشته شود.
- سؤال یا فرضیۀ معین (Question or Hypothesis): سؤال باید اکتشافی بوده و بدیهی نباشند. یعنی سؤال منتج از مسئله است و پاسخ آن در تحقیقات پیشین قابل ردیابی نیست، یک جملۀ سادۀ سؤالی باشد؛ جواب سؤال نباید بلی یا خیر باشد. آغاز سؤال با «آیا» معمولاً خواستۀ مقاله را تأمین نمی‌کند، فقط در خصوص یک موضوع سؤال مطرح کند. سؤالات مرکب و چندوجهی مقاله را مبهم می‌کند. واضح و روشن باشد و فرضیه بهتر است پاسخ احتمالی به سؤال پژوهش و یک گزارۀ خبری باشد، براساس مطالعۀ علمی مقدماتی حاصل شده باشد و ساده و آزمون‌پذیر باشد.
- روش تحقیق (Research method): براساس ماهیت مقاله و شیوۀ پاسخگویی به سؤال توضیح می‌دهد که پژوهش چگونه انجام می‌شود. روش جمع‌آوری مطالب یا کلیات مشترک پژوهش موردنظر نیست.
- بدنۀ مقاله (Article Structure): شامل مبانی نظری، نتایج و بحث است که از نظمی منطقی پیروی می‌کنند. مبانی نظری (Theoretical Foundations) تئوری‌ها، نظریه‌ها و مدل‌های علمی است که پژوهشگر به‌عنوان سنگ‌بنای پژوهش خود انتخاب می‌نماید تا به این طریق بتواند نتایج پژوهش خود را در راستای آزمون نظریه یا مدل موردنظر خود تبیین کند. بحث و تحلیل (Discussion) خلاصه، تفسیر و بحث دربارۀ نتایج تحقیق است و نتایج پژوهش حاضر را با نتایج پژوهش‌های پیشین به قیاس و بحث می‌گذارد (یافته‌ها می‌توانند در این بخش نیز بیان شوند). دستاوردها و یافته‌ها (Results/ Findings) یافته‌های پژوهش را گزارش می‌دهد و آنها را تجزیه‌وتحلیل می‌کند.
- نتیجه‌گیری (Conclusion) در این بخش نتیجۀ کلی پژوهش، پاسخ به سؤالات پژوهش و رد یا تأیید فرضیه بیان شده و زمینه را برای پژوهش‌های آتی مشخص می‌کند. در نتیجه‌گیری ارجاع به منبع مجاز نبوده و کاملاً تحلیل‌های نویسنده/ نویسندگان است.
- فهرست منابع (Reference list): مشخصات کتابشناختی کلیۀ منابع مورداستفاده در مقاله (فارسی و انگلیسی) به‌طور کامل و طبق دستورالعمل نشریه در این قسمت تنظیم شوند. از ذکر منابعی که در متن به آنها ارجاع نشده، پرهیز شود.
۳-۱. مقالۀ مطالعۀ موردی (Case Study): این نوع مقالات مطالعۀ مبتنی‌بر جامعۀ آماری در جهت پاسخ به مسئلۀ نشان‌داده‌شده در مورد/موارد مطالعه‌شده هستند. این مطالعات توصیفی نیستند و حتماً در آنها به تفسیر و تحلیل پرداخته می‌شود و یک نظریه و یا فرضیه ماحصل این مطالعات است. این نوع مقالات مثالی برای یک نظریه یا فرضیۀ ازپیش‌ثابت‌شده نیستند و تحلیل در این‌گونه مقالات نظری است.
- اندازه: تعداد کلمات با احتساب جداول و منابع حدود ۴۰۰۰، تعداد صفحات حداکثر ۸
- ساختار
- چکیده (Abstract): شامل بیان مسئله، اهداف، سؤال و فرضیه، روش تحقیق و نتیجه‌گیری
- کلمات کلیدی (Keywords): ۴ تا ۶
- مقدمه (Introduction): این بخش زمینه‌چینی برای توجیه اهمیت و ضرورت مسئله است. بسط بیان مسئله و اهداف نیز در این بخش صورت می‌گیرد. مقدمه نشان‌دهندۀ آن است که در ادامه، چه در انتظار خواننده است.
- بدنۀ مقاله (Article Structure): شامل مبانی نظری، نتایج و بحث است و از نظمی منطقی پیروی می‌کند. مبانی نظری (Theoretical Foundations) تئوری‌ها، نظریه‌ها و مدل‌های علمی است که پژوهشگر به‌عنوان سنگ‌بنای پژوهش خود انتخاب می‌نماید تا به این طریق بتواند نتایج پژوهش خود را در راستای آزمون نظریه یا مدل موردنظر خود تبیین کند. توصیف نمونه‌ها نیز در این بخش قرار می‌گیرد. بحث و تحلیل (Discussion) خلاصه، تفسیر و بحث دربارۀ نتایج تحقیق است و نتایج پژوهش حاضر را با نتایج پژوهش‌های پیشین به قیاس و بحث می‌گذارد (یافته‌ها می‌توانند در این بخش نیز بیان شوند). دستاوردها و یافته‌ها (Results/ Findings) یافته‌های حاصل از تحلیل و بررسی نمونه‌ها را گزارش می‌دهد و آنها را تجزیه‌وتحلیل می‌کند.
- نتیجه‌گیری (Conclusion): اشاره به نکات به‌دست‌آمده از گزارش و پاسخ به هدف مقاله و ارائۀ پیشنهادات برای پژوهش‌های تکمیلی در آینده.
- فهرست منابع (Reference list): مشخصات کتابشناختی کلیۀ منابع مورداستفاده در مقاله (فارسی و انگلیسی) به‌طور کامل و طبق دستورالعمل نشریه در این بخش تنظیم شوند. از ذکر منابعی که در متن به آنها ارجاعی داده نشده، پرهیز شود.
۲. مقالۀ مفهومی (Conceptual paper): این نوع مقالات ابزاری قدرتمند برای نظریه‌پردازی به‌شمار می‌آیند. این مقالات (همچون مقالات پژوهشی) داده‌های اصلی ارائه نمی‌دهند اما یک مفهوم اصلی و دست‌اول دارند و دانش حاصل از پژوهش‌های پیشین در مورد یک موضوع خاص را با یکدیگر ترکیب نموده و آن را در زمینۀ جدیدی ارائه می‌کنند تا به‌مثابۀ پیشرانی برای تحقیقات و پژوهش‌های جدید و پرکردن شکاف‌های موجودِ دانش در یک زمینۀ خاص باشند. مقالات مفهومی فاقد داده هستند زیرا تمرکز آنها بر یکپارچه‌سازی و ارائۀ پیشنهادات برای روابط جدید میان ساختارهاست. این مقالات رویکردی مسئله‌محور داشته و سؤالات جدید مطرح می‌کنند و میان نظریه‌های موجود ارتباط برقرار می‌کنند.
- اندازه: تعداد کلمات با احتساب جداول و منابع حدود ۴۰۰۰، تعداد صفحات حداکثر ۸
- ساختار
- چکیده (Abstract): شامل بیان مسئله، اهداف، سؤال یا فرضیه و نتیجه‌گیری- حدود ۲۰۰ کلمه
- کلمات کلیدی (Keywords): ۳ تا ۵ کلمه
- مقدمه (Introduction): این بخش زمینه‌چینی برای توجیه اهمیت و ضرورت مسئله است. بسط بیان مسئله و اهداف نیز در این بخش صورت می‌گیرد. مقدمه نشان‌دهندۀ آن است که در ادامه، چه در انتظار خواننده است.
- مبانی نظری: انتخاب نظریه‌ها و مفاهیم مورداستفاده برای ایجاد بینش‌های جدید.
- نتیجه‌گیری (Conclusion): یکپارچه‌سازی مفاهیم، اشاره به نکات به‌دست‌آمده از تحقیق و پاسخ به هدف مقاله و ارائۀ پیشنهادات برای پژوهش‌های تکمیلی در آینده.
- فهرست منابع (Reference list): مشخصات کتابشناختی کلیۀ منابع مورداستفاده در مقاله (فارسی و انگلیسی) به‌طور کامل و طبق دستورالعمل نشریه در این بخش تنظیم شوند. از ذکر منابعی که در متن به آنها ارجاعی داده نشده، پرهیز شود.
۳. مقالۀ فنی (Technical paper): مقالات فنی، اسنادی هستند که فرایند، پیشرفت و یا نتایج تحقیقات فنی یا علمی یا وضعیت یک مشکل تحقیقات فنی یا علمی را توصیف می‌کنند. این نوع مقالات امروزه منبع اصلی اطلاعات علمی و فنی هستند.
- اندازه: تعداد کلمات با احتساب جداول و منابع حدود ۴۰۰۰، تعداد صفحات حداکثر ۸
- ساختار
- چکیده (Abstract): حداکثر ۲۰۰ کلمه. واضح، مختصر شامل اهداف، شرح مختصری از کار انجام‌شده و نتایج
- کلمات کلیدی (Keywords): ۳ تا ۵
- مقدمه (Introduction): این بخش زمینه‌چینی برای توجیه اهمیت و ضرورت مسئله است. بسط بیان مسئله و اهداف نیز در این بخش صورت می‌گیرد. مقدمه نشان‌دهندۀ آن است که در ادامه، چه در انتظار خواننده است.
- بدنۀ مقاله (Article Structure): بدنۀ مقاله در این نوع مقالات معمولاً شامل کار انجام‌شده، نتایج و بحث است. در بخش کار انجام شده (Work done) با توجه به اینکه این مقالات نتایج تحقیقات فنی در یک زمینۀ خاص را بیان می‌کنند، ضروری است که به بیان کار انجام شده با جزئیات قابل انتشار پرداخته شود. در بخش نتایج (Results) نتایج حاصل از تحقیقات فنی مطرح می‌شوند. بحث (Discussion) به بحث و تحلیل پیرامون نتایج حاصل از این پژوهش و تفاوت‌های احتمالی ان با پژوهش‌های پیشین می‌پردازد.
- نتیجه‌گیری (Conclusion): اشاره به نکات به‌دست‌آمده و نتیجۀ کلی حاصل از کار انجام‌شده و پاسخ به هدف مقاله و ارائۀ پیشنهادات برای پژوهش‌های تکمیلی در آینده.
- فهرست منابع (Reference list): مشخصات کتابشناختی کلیۀ منابع مورد استفاده در مقاله (فارسی و انگلیسی) به‌طور کامل و طبق دستورالعمل نشریه در این بخش تنظیم شوند. از ذکر منابعی که در متن به آنها ارجاعی داده نشده، پرهیز شود.
۴. مقالۀ کاربردی (Applied research paper): این نوع مقالات غالباً برای ازبین‌بردن شکاف میان پژوهش و بخش صنعت (سازمان‌ها) و در نهایت در جهت منافع جامعه به‌کار می‌روند. این مقالات از مهارت‌های عملی استفاده می‌کنند و اطلاعات مربوط به برنامه‌ریزی حرفه‌ای را به‌دست می‌آورند. ارائۀ تجربیات، طراحی، تولیدات، مداخلات در زمینۀ ارزیابی و کنترل عوامل مؤثر بر یک موضوع خاص و ... از موضوعات این نوع مقالات هستند. این مقالات می‌توانند گزارش یک طرح کنترلی و میزان عملکرد این طرح، گزارش مداخلات فنی، مدیریتی، آموزشی و.. به همراه اثرات و یا خروجی آن باشند. خروجی این دسته از مقالات می‌تواند نرم‌افزار، محصولات و یا طرح‌های مختلف اجرایی و مدیریتی باشند. این مقالات غالباً در پاسخ به این سؤال شکل می‌گیرند که آیا نتایج تحقیقات می‌توانند به‌طور عملی به‌کار برده شوند؟
- اندازه: تعداد کلمات با احتساب جداول و منابع حدود ۵۰۰۰، تعداد صفحات حداکثر ۸
- ساختار
- چکیده (Abstract): حدود ۳۰۰ کلمه و شامل شرح مسئله، روش انجام کار، خلاصۀ یافته‌ها و بیان نتیجه.
- کلمات کلیدی (Keywords): ۴ تا ۶
- مقدمه (Introduction): این بخش زمینه‌چینی برای توجیه اهمیت و ضرورت مسئله است. بسط بیان مسئله و اهداف نیز در این بخش صورت می‌گیرد. مقدمه نشان‌دهندۀ آن است که در ادامه، چه در انتظار خواننده است.
- نتیجه‌گیری (Conclusion): اشاره به نکات به‌دست‌آمده و نتیجۀ کلی حاصل از کار انجام‌شده و پاسخ به هدف مقاله و ارائۀ پیشنهادات برای پژوهش‌های تکمیلی در آینده.
- فهرست منابع (Reference list): مشخصات کتابشناختی کلیۀ منابع مورد استفاده در مقاله (فارسی و انگلیسی) به‌طور کامل و طبق دستورالعمل نشریه در این بخش تنظیم شوند. از ذکر منابعی که در متن به آنها ارجاعی داده نشده، پرهیز شود.
۵. مقالۀ روش‌شناسی یا روش‌ها (Methodologies/ Methods paper): این نوع از مقالات باید یک روش، آزمون یا روند آزمایشی جدیدی را ارائه کنند. روشی که ارائه می‌شود می‌تواند کاملاً جدید باشد یا نسخۀ بهتری از یک روش موجود را ایجاد کند. در این نوع مقاله باید پیشرفت و تغییر جدید نسبت به آنچه در حال حاضر در دسترس است ارائه شود که درستی یا تناسبش نیز قابل تشریح و آزمون‌پذیر باشد. هدف از این نوع مقاله‌ها، فراهم‌کردن روش‌هایی است که توسط سایر محققان قابل‌تکرار باشد، از این رو لازم است اطلاعات کافی از روش یا روش‌شناسی جدید یا ارتقا‌یافتۀ موردنظر ارائه شود تا از امکان‌پذیری آن اطمینان حاصل شود. در این راستا لازم است به جای ارائۀ تمرکز بر نتایجی که به‌دست می‌آید، بیشتر بر روی مراحل فنی موردنیاز برای این روش تمرکز شود. ازاین‌رو بخش نتایج و بحث در بدنۀ مقاله گنجانده نمی‌شود؛ ولی لازم است داده‌هایی که روش را تأیید می‌کند به شکل بخشی با عنوان «اعتبارسنجی روش» به همراه مقاله ارسال شود.
- اندازه: تعداد کلمات با احتساب جداول و منابع حدود ۵۰۰۰، تعداد صفحات حداکثر ۸
- ساختار
- چکیده (Abstract): حدود ۳۰۰ کلمه. شامل ۱ تا ۳ نکته که روش را مشخص می‌کند. از بیان گامهای فنی خودداری شود، این گام‌ها در بخش‌های دیگر بیان می‌شود.
- چکیدۀ تصویری (Graphical abstract): چکیدۀ گرافیکی باید محتویات مقاله را به‌صورت مختصر و تصویری خلاصه کند. یعنی نویسندگان باید تصاویری ارائه دهند که به‌وضوح نشان‌دهندۀ کار شرح داده شده در مقاله باشد.
- جدول مشخصات (Specifications table): این بخش شامل یک جدول با ساختار ذیل است:
- جزئیات روش (Method details): هدف انتشار روش‌هایی است که توسط سایر محققان قابل‌تکرار باشد. اطلاعات کافی از روش ارائه‌شده در اینجا قرار داده می‌شود تا اطمینان حاصل شود تکرارکردن آن روش توسط سایر محققان امکان‌پذیر است.
- فهرست منابع (Reference list): مشخصات کتابشناختی کلیۀ منابع مورد استفاده در مقاله (فارسی و انگلیسی) به‌طور کامل و طبق دستورالعمل نشریه در این بخش تنظیم شوند. از ذکر منابعی که در متن به آنها ارجاعی داده نشده، پرهیز شود.
۶. مقالۀ نقطه‌نظر (View point/ Perspective/ Opinion or Commentary): این مقالات شامل نقد، یادداشت علمی، شرح و بسط یک دیدگاه، یک مقاله، یک پروژه، یک طرح و یا یک کتاب که منتشرشده هستند. این نوع نوشته‌ها به ارزیابی انتقادی موضوعی خاص از منظرهای مختلف می‌پردازد. هدف از این نوع مقالات امکان‌پذیرساختن داوری‌های جدید دربارۀ یک موضوع قدیمی است. این مقالات معمولاً مقالاتی هستند که دیدگاه شخصی را در نقد مفاهیم گستردۀ مربوط به یک حوزه ارائه می‌کنند. این به نویسنده اجازه می‌دهد تا در مورد قوت و ضعف یک نظریه یا فرضیه اظهار نظر کند. مقالات نقطه‌نظر معمولاً مبتنی بر انتقاد سازنده هستند و باید با شواهد پشتیبانی شوند. چنین مقالاتی بحث در مورد مسائل جاری در مورد علم را ترویج داده و ارتقا می‌بخشند. این مقالات معمولاً کوتاه هستند.
انواع مقالات نقطه‌نظر
۱-۶. سخن سردبیر/ سرمقاله (Editorial): سرمقاله مقالۀ کوتاهی است که معمولاً به بیان یک موضوع خاص مرتبط با موضوع نشریه می‌پردازد. این مقالات شامل یک مقدمه، بدنۀ مقاله و نتیجه‌گیری هستند و می‌توانند به‌صورت انتقادی نوشته شوند که در این صورت باید مسئله به صراحت بیان‌شده و نظرات مخالف که آن موضوع را رد می‌کنند مطرح شوند.
- اندازه: تعداد کلمات حدود ۸۰۰، تعداد صفحات حداکثر ۱
۲-۶. نقدنظر (Review): این نوع نوشته‌ها به ارزیابی انتقادی موضوعی خاص از منظرهای مختلف می‌پردازد. هدف از این نوع مقالات امکان‌پذیرساختن داوری‌های جدید دربارۀ یک موضوع قدیمی است.
- اندازه: تعداد کلمات حدود ۲۰۰۰، تعداد تصاویر ۰ یا ۱، تعداد صفحات حداکثر ۴
- ساختار
- عنوان(Title) : عبارت صریح که متضمن موضع نقاد در قالب سؤال یا ابهام باشد. عنوان به‌صورت چند کلمۀ کوتاه باشد که ارجاع به موضوع خاصی دارد.
- چکیده (Abstract): حداکثر ۲۰۰ کلمه، شامل خلاصه‌ای از سؤال، مطالعات اولیه و نتیجه‌گیری
- کلمات کلیدی (Keywords): ۳ تا ۵
- بدنۀ اصلی (Article Structure): در ابتدا موضوع نقد و رویکرد موردنظر آن ذکر شود. سپس مطالبی که در راستای نقد و جهت رسیدن به نتایج باید به آنها پرداخت (رویکرد نقد) مطرح شوند.
جملۀ اول: سؤال یا موضوع نقد است.
پاراگراف اول: شرح مسئله و رویکرد نویسنده و ضرورت پرداختن به موضوع موردبحث است.
پاراگراف آخر: جمع‌بندی و نتیجه‌گیری بحث است.
- بیان مسئله (Problem statement): تشریح شفاف و صریح نکتۀ اصلی موردنظر نویسنده با ارجاع به منبع آن.
- بدنۀ نقد (Structure of criticism): تحلیل و نقد مسئله از منظر نویسنده با رویکرد مشخص و ارجاع به نظرات مطرح‌شده که در هر پاراگراف به یک بُعد خاص از موضوع می‌پردازد.
- ارزیابی (Evaluation): دیدگاه‌های مطرح‌شده ارزیابی شوند و نظر متفاوت و صریح نویسنده دربارۀ مسئلۀ مطرح‌شده بیان شود.
- نقد باید مستدل و برپایۀ ارائۀ مستندات نظری یا مشاهده‌ای باشد. انکار نظریه یا اثر به معنای نقد آن نیست.
- نقد نباید شامل تعصبات شخصی و سلیقه‌ای باشد.
- نقدها باید دیدگاه‌های دیگران را نیز در مورد موضوع مطرح‌شده در نظر بگیرند. این کار کمک می‌کند تا مخاطبان با نظرات دیگران نیز آشنا شوند.
- فهرست منابع (Reference list): مشخصات کتابشناختی کلیۀ منابع مورد استفاده در مقاله (فارسی و انگلیسی) به‌طور کامل و طبق دستورالعمل نشریه در این بخش تنظیم شوند. از ذکر منابعی که در متن به آنها ارجاعی داده نشده، پرهیز شود.
۳-۶. نقد و بررسی کتاب (Book review): نقد کتاب نباید فقط به توصیف و معرفی محتوای کتاب بپردازد، بلکه باید با نگاهی انتقادی محتوای آن را ارزیابی کند. این بررسی به‌عنوان یک نقطۀ شروع برای بحث دربارۀ موضوعاتی است که مطرح می‌شود.
- اندازه: تعداد کلمات حدود ۲۰۰۰، تعداد تصاویر حداکثر ۱، تعداد صفحات حداکثر ۲
- ساختار
- مشخصات اثر شامل: نویسنده(ها) / ویراستار(ها)، عنوان کتاب، محل نشر، سال انتشار، تعداد صفحات، بازبینی‌شده توسط... (Review by…) و وابستگی (Affiliation).
- مقدمه (Introduction): توصیف کتاب
- کلمات کلیدی (Keywords): ۴ تا ۶
- تفسیر و نقد (Interpretation and criticism): شامل رویکرد مشخص نویسنده در نقد و بررسی کتاب است.
- ارزیابی (Evaluation): دیدگاه‌های مطرح‌شده ارزیابی شوند و نظر متفاوت و صریح نویسنده دربارۀ مسئلۀ مطرح‌شده بیان شود.
- فهرست منابع (Reference list): مشخصات کتابشناختی کلیۀ منابع مورد استفاده در مقاله (فارسی و انگلیسی) به‌طور کامل و طبق دستورالعمل نشریه در این بخش تنظیم شوند. از ذکر منابعی که در متن به آنها ارجاعی داده نشده، پرهیز شود.
۴-۶. نقد کارگاه‌های تخصصی (Workshops review): منظور از نقد کارگاه، گزارش توصیفی آن نیست؛ بلکه محتوای این کارگاه‌ها باید مورد ارزیابی و تحلیل واقع شوند.
- اندازه: تعداد کلمات حدود ۲۰۰۰، تعداد تصاویر حداکثر ۱، تعداد صفحات حداکثر ۲
- ساختار
- مشخصات کارگاه شامل: عنوان کارگاه/ محل برگزاری/ تاریخ برگزاری / نام بررسی‌کننده و وابستگی آن/ نهاد برگزارکننده/ سخنرانان.
- بیان مسئله (Problem statement):: یا تشریح نکتۀ مطرح‌شده در کارگاه با ارجاع به گویندۀ آن که موردنظر نویسنده است.
- بدنۀ نقد (Structure of criticism): شامل تحلیل و نقد آن مسئله است از منظر نویسنده با رویکرد مشخص، با ارجاع به نظراتی که در کارگاه مطرح شده است. در این قسمت حداقل دو دیدگاه معارض مطرح و مقایسه می‌شود.
- نتیجه‌گیری (Conlusion): داوری دیدگاه‌های مطرح‌شده و نظر متفاوت و صریح نویسنده دربارۀ مسئلۀ مطرح‌شده.
- فهرست منابع (Reference list): مشخصات کتابشناختی کلیۀ منابع مورد استفاده در مقاله (فارسی و انگلیسی) به‌طور کامل و طبق دستورالعمل نشریه در این بخش تنظیم شوند. از ذکر منابعی که در متن به آنها ارجاعی داده نشده، پرهیز شود.
۵-۶. نقد و تحلیل پروژه (Review and analysis of the projects): نقد و تحلیل پروژه علاوه‌بر توصیف کلیات پروژه به تفسیر و تحلیل آن براساس اتخاذ رویکرد خاصی که معرفی می‌کند، می‌پردازد. نقدها باید مستدل و بر پایۀ ارائۀ مستندات نظری یا مشاهده‌ای باشند. از بیان گزاره‌های سلیقه‌ای و قضاوت در مورد پروژه خودداری شود. نقد نباید مخل موازین اخلاقی باشد.
- اندازه: تعداد کلمات حدود ۲۰۰۰، تعداد صفحات حداکثر ۸
- ساختار
- یک بیوگرافی از پروژه شامل (Biography): نام پروژه، محل ساخت و اجرا، طراح یا طراحان، کارفرما، مساحت/ تعرفۀ اجرا، سال طراحی، سال ساخت/ مدت زمان اجرای پروژه
- چکیده (Abstract): حداکثر ۲۰۰ کلمه
- کلمات کلیدی (Keywords): ۳ تا ۶
- مقدمه (Introduction): در این بخش توضیح مختصری در ارتباط با پروژۀ موردنظر و رویکرد نقد آن ذکر شود.
- بدنۀ اصلی (Main structure): شامل بیان رویکرد منتقد در تحلیل پروژه، تشریح رویکرد طراح در تهیۀ پروژه و نقد آن، تشخیص تعارضات منطقی درون پروژه (عملکردی، زیبایی‌شناسانه، فنی، اجرایی و...)، تشخیص عدم وحدت رویکردی و رویه‌ای در طراحی پروژه، بیان موفقست در نقاط قوت پروژه.
- نتیجه‌گیری (Conclusion): به معنای قضاوت در مورد پروژه نیست. بیان موفقیت خالق اثر در ایجاد وحدت در پروژه و همسویی اقدامات با رویکرد موردنظر طراح است. داوری در مورد پروژه برعهدۀ خواننده است.
- فهرست منابع (Reference list): مشخصات کتابشناختی کلیۀ منابع مورد استفاده در مقاله (فارسی و انگلیسی) به‌طور کامل و طبق دستورالعمل نشریه در این بخش تنظیم شوند. از ذکر منابعی که در متن به آنها ارجاعی داده نشده، پرهیز شود.
۶-۶. یادداشت کوتاه (Rapid communication/ Short paper/ Short note): این مقالات به‌صورت مختصر و متمرکز بی‌آنکه به اثبات نظریۀ خود بپردازد با تشریح نظریه و ارجاع به آزمایشات، تحقیقات، دستاوردهای علمی و یافته‌های جدید، از وقوع نظریۀ جدید علمی و مشخصات آن خبر می‌دهد. از دیگر ویژگی‌های این نوع مقالات می‌توان به: تأکید بر یک جنبۀ خاص از یک مسئله یا یک یافتۀ جدید، یک یافتۀ جدید، در جهت تکمیل دستاوردهای پژوهشی منتشر شده، مثل ارائۀ مستندات جدید از یک موضوع، طرح یک فرضیۀ جدید، ارائۀ تجربیات، آزمایشات و مشاهدات میدانی در خصوص بررسی یک موضوع و استنباط، اکتشاف، تفسیر، تأویل و تعبیر یک موضوع جدید اشاره کرد.
- اندازه: تعداد کلمات حدود ۱۰۰۰، تعداد صفحات حداکثر ۶
- ساختار
- به دلیل کوتاه و مختصربودن، این مقالات اغلب یک چکیدۀ کوتاه با حداکثر ۱۵۰ کلمه دارند و سپس بدنۀ مقاله و در نهایت فهرست منابع قرار می‌گیرد.
۷. مقالۀ ترویجی: این نوع مقالات به ترویج یکی از موضوعات در رشته‌های علمی می‌پردازد و هدف آن ارتقاء سطح دانش خواننده هست و سعی دارد او را با موضوعات جدید علمی آشنا سازد. بر خلاف مقالات پژوهشی این مقالات دارای ایدۀ جدید و نوآورانه‌ای از جانب نویسندۀ مقاله نیستند و هدف آنها اغلب مرور فرایند تحقیقات پیشین و مطالعۀ نتایج آنها در یک حوزۀ تخصصی به خصوص و موضوع مشخص است. این مقالات نتایج و داده‌های موجود در مقالات پیشین را گردآوری می‌کنند و به طور خلاصه و در یک مقاله جامع آنها را به نگارش در می‌آورند. مقالات ترویجی برای خوانندگان خود یک دید کلی از مجموع تحقیقات انجام شده در یک زمینۀ خاص و نتایج آنها فراهم می‌کند و سعی می‌کند آنها را به زبان خود برای مخاطبان تفسیر کند. هدف این مقالات تولید دانش نیست. بنابراین شامل آزمون، مدل جدید، یا پرسش تحقیق نمی‌شود. در اینجا پژوهش به معنی یافتن پاسخ یک سؤال بدیع انجام نمی‌شود. صرفاً هدف نویسنده انتقال اطلاعات موجود و ترویج دانش به‌دست‌آمده از سایر تحقیقات است.
- اندازه: تعداد کلمات با احتساب جداول و منابع حدود ۵۰۰۰، تعداد صفحات حداکثر ۸
- ساختار
- چکیده (Abstract): حدود ۳۰۰ کلمه و شامل شرح مسئله، روش تحقیق، خلاصۀ یافته‌ها و بیان نتیجه.
- کلمات کلیدی (Keywords): ۴ تا ۶ کلمه
- مقدمه (Introduction): این بخش زمینه‌چینی برای توجیه اهمیت و ضرورت مسئله است. بسط بیان مسئله و اهداف نیز در این بخش صورت می‌گیرد. مقدمه نشان‌دهندۀ آن است که در ادامه، چه در انتظار خواننده است.
- پیشینۀ پژوهش (Research background/ Literature review): در این بخش باید یک طرح کلی از مهم‌ترین مطالعاتی که تاکنون ارائه شده‌اند بیان شود و در نهایت وجه بدیع مقاله تشریح شود. این بخش بازتاب هدف مقاله بوده و ارتباط آثار بررسی‌شده با مقاله را توضیح می‌دهد. پیشینه، اشراف نویسنده به موضوع پژوهش بوده و بهتر است با نگاه انتقادی نوشته شود.
- نتیجه‌گیری (Conclusion): اشاره به نکات به‌دست‌آمده و نتیجۀ کلی حاصل از کار انجام‌شده و پاسخ به هدف مقاله و ارائۀ پیشنهادات برای پژوهش‌های تکمیلی در آینده.
- فهرست منابع (Reference list): مشخصات کتابشناختی کلیۀ منابع مورد استفاده در مقاله (فارسی و انگلیسی) به‌طور کامل و طبق دستورالعمل نشریه در این بخش تنظیم شوند. از ذکر منابعی که در متن به آنها ارجاعی داده نشده، پرهیز شود.
فهرست منابع